Hoe je Intellectueel Eigendom beschermt hangt af van de vraag of de vinding technisch of esthetisch van aard is. Uiteraard ligt daar een grijs gebied tussen. De Lamzac rechtszaak illustreert dit: een praktijk voorbeeld aan de hand van de rechtszaak tussen Fatboy vs Kaisr.
Octrooirecht of Modelrecht?
Ogenschijnlijk is de waterscheiding tussen de beschermingsvormen octrooirecht of modelrecht helder en simpel. Is je uitvinding technisch bepaald, dan dien je die te beschermen met een octrooi. Is een unieke, fraaie vormgeving de basis voor jouw product, dan is het modelrecht de meest adequate beschermingsvorm. Toch zie ik in de praktijk dat de gekozen beschermingsvorm onderwerp van discussie zijn, tot in de rechtbank toe.
Loungezak in worstvorm
Ik kan dat demonstreren aan de hand van een recente inbreukzaak. De Nederlandse ontwerper Marijn Oomen heeft met veel vallen en opstaan een bijzondere ligstoel ofwel loungezak ontwikkeld en op de markt gebracht. Het Nederlandse bedrijf Fatboy heeft zijn activiteiten overgenomen. De gebruiker vult de plastic zitzak in rookworstvorm met lucht door enkele schepbewegingen te maken. Zo is de Lamzac een gemakkelijk mee te nemen ‘opblaasbare’ ligstoel voor bijvoorbeeld op het strand, in het park of bij feesten en festivals.
Fatboy daagt concurrent
Ik adviseerde Fatboy onmiddellijk naar de rechter te stappen toen via internet een soortgelijk product werd aangeboden onder de naam Kaisr. Een belangrijk argument van Kaisr was dat het modelrecht, waarmee Fatboy zijn Lamzac had beschermd, niet van toepassing is omdat het ontwerp van de Fatboy technisch bepaald is. Ergo, de Fatboy had met een octrooi beschermd moeten zijn, niet met een modelrecht, naar de mening van deze concurrent.
Grappig en opvallend: een bijzonder ontwerp
De rechtbank en ook het Hof waren het in hoger beroep met ons eens dat de Kaisr inderdaad inbreuk maakt en dat het ontwerp van de Fatboy niet technisch bepaald is. Zitzakken en sofa’s moeten het nu eenmaal hebben van hun bijzonder ontwerp, dat vaak grappig en opvallend is. De gebruikte techniek is daaraan ondergeschikt en volgt de vormgeving. Dit ondanks het feit dat diverse kenmerken van Lamzac wel degelijk technisch bepaald zijn. Zowel de luchtscheptechniek als de algemene afmetingen worden gedreven door technische overwegingen. Daarbinnen is echter nog zoveel vormvrijheid dat er voldoende ‘reële alternatieven’ zijn.
Los contactje
Ik zie in de dagelijkse praktijk wel eens dat technisch bepaalde producten met modelrecht zijn beschermd en dat de rechter dan moet oordelen dat de bedenker van het product een octrooi als beschermingsvorm had moeten nemen. Recentelijk is zo’n uitspraak gedaan in een procedure over een contactdoos, waarin inderdaad weinig vormvrijheid te bespeuren was. Die zaak ging voor de bedenker van de contactdoos dan ook verloren wegens gebrek aan ‘reële alternatieven’.
Oplossing
Voor voorkomende gevallen heb ik een adequate oplossing voorhanden, door een product met zowel een octrooi als met een modelrecht te beschermen. Daarbij is het dan wel belangrijk om de tekeningen van het octrooi ‘technischer’ uit te voeren dan de tekeningen in het modelrecht. Die dienen juist de fraaie vormgeving te benadrukken en de techniek weg te laten. Dat voorkomt dat het octrooi en het model elkaar gaan bijten.
