modelrecht & modelbescherming

Op deze pagina leest u alles wat u moet weten over het modelrecht en het beschermen van uw ideeën met modelbescherming.

Inhoud

Wat is modelrecht?

Modelrecht is een vorm van intellectueel eigendomsrecht. Met het modelrecht kunt u een nieuw ontworpen, uiterlijke vormgeving of het design van een gebruiksvoorwerp beschermen. Die bescherming geldt voor een bepaalde periode en voor geselecteerde landen en/of regio’s. Officieel heet modelrecht: het tekeningen- en modellenrecht.

Wat is een model?

Een model is een te beschermen uiterlijke vormgeving. Die kan zowel van een twee- als driedimensionaal voorwerp zijn.

Voorbeelden van ontwerpen die zich qua uiterlijke vormgeving goed lenen voor bescherming als model zijn:

  • Consumentenproducten
  • Verpakkingen
  • Meubilair
  • Voertuigen
  • Elektronica
  • Bouwmaterialen
  • Gereedschappen
  • Industriële vormgeving of ontwerpen

Naast deze hele gebruiksvoorwerpen, is het ook mogelijk om alleen een bepaald onderdeel van zo’n voorwerp te beschermen als model. Daarnaast kunt u ook een tekening, patroon of dessin (2-dimensionaal), dat op een gebruiksvoorwerp kan worden aangebracht, beschermen als model.

Wat is modelbescherming?

Via het modelrecht krijgt u voor een bepaalde periode het alleenrecht op het commercieel inzetten van een nieuwe en onderscheidende vormgeving. Dat alleenrecht noemen we ook wel modelbescherming.

U kunt anderen hiermee verbieden om de vormgeving zonder uw toestemming te gebruiken. Modelbescherming geeft u dus de mogelijkheid om namaak en meeliften op uw succes te bestrijden. Hiervoor zijn meestal geen dure juridische procedures nodig. Vaak volstaat een waarschuwingsbrief.

Ook kunt u anderen juist toestemming verlenen om het ontwerp, tegen betaling, te gebruiken door het verlenen van een licentie. Dit kan erg lucratief zijn.

Doe de modelcheck

Komt uw model in aanmerking voor modelbescherming? Wij vertellen het u!

Doe onze model-check

Kiezen voor modelrecht of octrooi?

Als u zich afvraagt of u een innovatie via het modelrecht of via het octrooirecht kunt beschermen, kunt u over het algemeen de volgende regels hanteren:

  • Is de ontwikkeling ten minste gedeeltelijk een technische oplossing voor een technisch probleem, dan kunt u dit beschermen met een octrooi of patent.
  • Is de ontwikkeling ten minste gedeeltelijk een esthetische vormgeving, dan kunt u dit beschermen met een model of design.

Toch hoeven modelbescherming en octrooibescherming elkaar niet uit te sluiten. Vaak worden ze zelfs naast elkaar opgetuigd om een uitvinding of innovatie zo goed mogelijk te beschermen. Bij veel uitvindingen en innovaties spelen namelijk zowel technische aspecten als vormgevingsaspecten een rol. Het samenspel tussen techniek en vormgeving is daarbij bepalend.

In een beschermingsstrategie wegen we de maximale bescherming af tegen de kosten. Afhankelijk van ons advies en uw wensen, maken we een keuze voor octrooi- en/of modelbescherming.

Wat is het verschil tussen octrooi en modelrecht?

Een octrooi is niet hetzelfde als het modelrecht. In een notendop zijn dit de belangrijkste verschillen:

  Patent Modelrecht
Duur bescherming Maximaal 20 jaar Maximaal 25 jaar
Innovatie al gepubliceerd? Absolute nieuwheidseis in veel landen/regio’s Grace period* van 12 maanden na eigen openbaring in veel landen/regio’s
Aard ontwikkeling Technisch Vormgeving
Kosten Vanaf € 6.500,- Vanaf € 1.370,-
Type document Tekst Afbeeldingen

*Een Grace period is een soort ‘bedenktijd’. Als u uw product/verpakking/ontwerp openbaar heeft gemaakt, dan kunt u binnen 12 maanden na de openbaring nog een modelaanvraag indienen. Maar let op: niet elk land kent een Grace period.

Modelrecht of merkrecht?

Het merkrecht is van toepassing op

  • Woorden
  • Logo’s
  • Schrijfwijzen
  • Kleurcombinaties
  • Geluiden
  • Een combinatie hiervan

Het modelrecht is van toepassing op een gebruiksvoorwerp en blijft maximaal 25 jaar geldig. Het merkrecht is gericht op identiteit, bijvoorbeeld van een bedrijf, en kan oneindig in stand blijven. Volgens de huidige opvatting is het niet meer mogelijk om de vormgeving van gebruiksvoorwerpen te beschermen met een merk.

Hoe deponeer ik een model?

Voor het vestigen van een modelrecht en het daarmee verkrijgen van modelbescherming is een officiële registratie vereist. Die begint met het opstellen en indienen van een modelaanvraag.

De modelaanvraag omvat (lijn)tekeningen, foto’s of andersoortige afbeeldingen. In één of meerdere aanzichten en/of perspectieven laten die samen de te beschermen uiterlijke vormgeving zien. Het gaat hierbij om de totaalindruk. De afbeeldingen moeten samen duidelijk laten zien welke vormgevingsaspecten het eigen karakter van (een deel van) het gebruiksvoorwerp bepalen.

Tussen de afbeeldingen in de modelaanvraag mogen geen discrepanties bestaan. Dit leidt onvermijdelijk tot het opsplitsen van de modelaanvraag. Daarmee zit u met dubbele kosten of een weigering, of wordt u gedwongen om een of meerdere afbeeldingen te laten vallen.

Wat is de procedure voor modelregistratie?

Om modelrechten aan te vragen, doorloopt u een aantal stappen. Dit is de procedure:

Stap 1
Neem in de ontwikkelingsfase contact op met een modelgemachtigde. Samen stemt u af welke vormen van bescherming mogelijk zijn.

Stap 2
Als uw productinnovatie geschikt is voor modelbescherming, stelt de modelgemachtigde een modelaanvraag op. Dit gebeurt op basis van afbeeldingen van uw productinnovatie. U geeft niet-wezenlijke deelkenmerken als optionele onderdelen aan. Vervolgens wordt een meervoudige modelaanvraag opgesteld om meerdere varianten te beschermen.

Stap 3
De modelgemachtigde dient een prioriteitsmodelaanvraag in, bijvoorbeeld voor de Europese Unie.

Stap 4
Binnen de prioriteitsperiode van 6 maanden dient de modelgemachtigde eventueel vervolgmodelaanvragen in voor landen of regio’s buiten de Europese Unie.

Hoe verloopt de beoordeling van een ingediend model?

De beoordeling van een ingediend model is over het algemeen een snel proces. Voor de meeste landen vindt er geen inhoudelijke toetsing plaats van de modelaanvraag ten opzichte van soortgelijke oudere modellen. Zolang de afbeeldingen kloppen en eenduidig zijn, wordt uw modelaanvraag verleend. Aanpassingen zijn zelden nodig. Het is daarom zaak om, voorafgaand aan de indiening, te zorgen dat u met uw aanvraag de maximale beschermingsomvang krijgt.

Als een examiner van het modellenbureau toch bezwaar maakt tegen uw afbeeldingen, kan dit grote impact hebben. Vaak is er dan een discrepantie ontdekt die niet gecorrigeerd mag worden. Bijvoorbeeld als de tekeningen niet exact hetzelfde product tonen. Dit kan leiden tot dubbele kosten, of het laten vallen van een of meerdere afbeeldingen, waardoor u niet de maximale beschermingsomvang krijgt.

Hoe dan ook zijn modelaanvragen dus snelle procedures. Doorgaans vindt er al binnen enkele dagen of weken verlening plaats. Een uitzondering is de VS, waar een modelaanvraag wel door een verleningsprocedure moet. Pas bij goedkeuring wordt een US design patent verleend.

Wat zijn de vereisten voor modelbescherming?

Een model komt in aanmerking voor modelbescherming als:

  • Het een nieuwe uiterlijke vormgeving van een gebruiksvoorwerp betreft.
  • Deze uiterlijke vormgeving niet langer dan een jaar geleden voor het eerst openbaar is geworden.
  • De uiterlijke vormgeving een ‘eigen karakter’ heeft ten opzichte van reeds bestaande modellen.
  • Er geen sprake is van de techniek-exceptie voor het gehele model.

Eisen van modelbescherming

Techniek Exceptie

Als kenmerken van de vormgeving uitsluitend door techniek worden bepaald, kunnen deze niet met een model worden beschermd. Er is dan sprake van techniek-exceptie. Een modelgemachtigde met kennis van techniek kan per modelaanvraag beoordelen of techniek-exceptie van toepassing is.

 

Kort gezegd is de belangrijkste vereiste voor een geldig model dat deze binnen 12 maanden na de eerste openbaring moet zijn aangevraagd*, en dat verschillen tussen bestaande modellen en het huidige model groot genoeg zijn om daar een eigen karakter aan mee te geven.

* Omdat dit niet in alle landen geldt, raden wij beslist aan om uw modelrechten vast te leggen als de innovatie nog niet publiekelijk is.

Hoe bereid ik me voor op een gesprek met een modelgemachtigde?

Als u de mogelijkheden voor bescherming met het modelrecht gaat bespreken met een van onze gespecialiseerde modelgemachtigden kunt u zich op de volgende manier voorbereiden:

  • Neem tekeningen of foto’s van uw ontwerp of product mee.
  • Doe onderzoek naar ontwerpen die qua vormgeving in de buurt komen van uw ontwerp en neem deze resultaten mee.
  • Vorm een beeld van uw commerciële strategie: welke landen zijn voor u belangrijk, wat is uw tijdspad, hoe belangrijk is het verkrijgen van exclusiviteit, en welke kosten mogen daarmee gepaard gaan?

Hoe start modelbescherming?

De bescherming van een modelrecht begint al vanaf de dag van indiening van de modelaanvraag. Vanaf dat moment heeft u een officiële indieningsdatum en bent u voorlopig beschermd.

Binnen enkele dagen vindt dan vaak al de formele goedkeuring plaats en de daaropvolgende officiële registratie en verlening van uw modelrecht. Vanaf dat moment kunt u officieel optreden met uw exclusieve modelrecht.

Bij indiening van uw modelaanvraag kunt u overigens verzoeken om deze gedurende maximaal 30 maanden geheim te houden. Dit kan van doorslaggevend belang zijn als u naast modelbescherming ook octrooibescherming wil. Voor octrooibescherming geldt in de meeste landen een nieuwheidsvereiste; de innovatie mag niet bekend zijn. Als uw modelrecht al gepubliceerd is, voldoet uw octrooiaanvraag (die vaak langer duurt) hier niet aan.

Ga ik voor modelregistratie in Nederland, Benelux of Europa?

U kunt geen bescherming aanvragen voor modelregistratie die alleen in Nederland geldt. U heeft de keuze tussen deponering van een modelrecht voor de Benelux of voor de Europese Unie.

Tussen beide aanvragen zit slechts een gering kostenverschil, waardoor we meestal aanraden om bescherming in de hele Europese Unie aan te vragen.

Als u een modelregistratie wil die geldt voor de gehele Europese Unie, dan kiest u voor een zogeheten Europese Gemeenschapsmodelaanvrage. Met één gezamenlijke modelaanvraag bent u dan beschermd in de volgende 27 lidstaten:

België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland
Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije
Ierland Italië Kroatië Letland Litouwen
Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen
Portugal Roemenië Slovenië Slowakije Spanje
Tsjechië Verenigd Koninkrijk* Zweden

* Hoewel het Verenigd Koninkrijk de EU heeft verlaten, is elke Europese modelaanvraag die vóór 1 januari 2021 is ingediend, ook van kracht voor het Verenigd Koninkrijk.

Bestaat er een wereldwijde modelregistratie of wereldmodel?

Nee, er bestaat geen wereldwijd modelrecht. Modelbescherming dient per land of regio te worden geregeld. Daarom is de registratie van modellen altijd een strategische keuze voor bepaalde landen en/of regio’s.

In principe moet u in elk land waar u exclusieve modelrechten wilt verkrijgen modelaanvragen indienen en een registratie- of verleningsprocedure doorlopen.

Wel is er de mogelijkheid voor een zogenaamde internationale modelaanvraag. Hierbij vraagt u bescherming voor een aantal landen en regio’s, waaronder de Europese Unie, de VS, Korea en Japan. Toch is dit maar zelden de slimste route. De eisen en mogelijkheden in deze landen en regio’s voor het verkrijgen van maximale beschermingsomvang verschillen nog sterk.

Wat moet ik doen bij inbreuk op mijn modelrecht?

Uw modelrecht geeft u het recht om anderen te verbieden of juist toe te staan om gebruiksvoorwerpen te vercommercialiseren die eenzelfde totaalindruk opwekken bij geïnformeerde gebruikers. Kortom: modelbescherming geeft u de mogelijkheid om namaak en meeliften op uw succes te bestrijden.

Iedereen die toch probeert om uw beschermde product één-op-één na te maken, of die een product op de markt probeert te brengen dat te veel op uw product lijkt, kunt u van de markt weren.

Hiervoor zijn meestal geen dure juridische procedures nodig. Een waarschuwingsbrief kan al volstaan.

Op het moment dat iemand inbreuk maakt op uw modelrecht, neemt u contact op met één van onze modelgemachtigden. Daarmee overlegt u hoe we deze concurrent het beste kunnen aanpakken. U kunt deze partij verbieden om de producten te fabriceren of op de markt te brengen, of juist in overleg gaan om tot een aantrekkelijke oplossing voor beiden te komen.

Wat is een modellenregister?

Modelrechten worden opgenomen in openbaar toegankelijke modelregisters. Hierin kunnen we de status en andere informatie van gepubliceerde modellen uit alle grote landen en regio’s terugvinden. Dit kan op basis van trefwoorden, ontwerpers, modelhouders en sinds kort zelfs op basis van soortgelijke afbeeldingen.

Wat zijn de kosten voor een modelregistratie?

De kosten voor een enkelvoudige Europese modelregistratie in de 27 landen van de Europese Unie incl eerste 5 jaar bescherming en inclusief kosten van een Modelgemachtigde bedragen € 1.370,-.

U kunt extra varianten van uw model beschermen door een meervoudige modelregistratie in te dienen. Voor elk extra model komen er dan € 670,- aan kosten bij.

Voor een modelregistratie in andere landen hangt het budget sterk af van welke landen u kiest en de strategie die u volgt om die bescherming te verkrijgen. Hiervoor kunnen wij gerichte kostenschattingen maken.

EPC Modelbescherming kosten 27 landen april 2021

Wat zijn de voordelen van modelbescherming?

  1. Modelregistratie geeft u de mogelijkheid om nagemaakte producten, die uw onderscheidende ontwerp gebruiken, aan te pakken. Wanneer uw model is geregistreerd, kunt u anderen verbieden om van dat ontwerp gebruik te maken. Derden mogen dat alleen na uw toestemming. Een registratie kan u dus veel geld opleveren.
  2. U bepaalt zelf welke geografische dekking u wilt. Kiest u voor bescherming in heel Europa met een Gemeenschapsmodel, of bijvoorbeeld ook in de Verenigde Staten of China?
  3. Een Europese modelregistratie is vijf jaar geldig en daarna steeds met vijf jaar te verlengen, tot maximaal 25 jaar.
  4. De kosten zijn, in vergelijking met het aanvragen van een octrooi, relatief laag.
  5. Tot twaalf maanden na eigen eerste openbaarmaking kunt u het model in de EU nog registreren. Wij raden u wel aan om, als het kan, uw model al voor de openbaarmaking te registreren.
Voordelen van modelbescherming en modelrecht

Wat zijn de voordelen van modelbescherming via EP&C?

Bij EP&C beschikken we over gespecialiseerde modelgemachtigden die een technische, academische vooropleiding combineren met een juridische vervolgopleiding. De modelgemachtigden bij EP&C zijn dus niet alleen juridisch geschoold, zoals dat elders wel zo kan zijn bij merk- en modelgemachtigden.

Die gemachtigden hebben de bagage om technische innovaties te doorgronden en u door de mogelijkheden en onmogelijkheden van model- én octrooirecht te gidsen. Hierdoor kunnen ze de beschermingsomvang van uw idee zo groot mogelijk maken.

Wat laat u wel en niet zien? Wat legt u wel en niet vast? Dit zijn vragen waar elke merk- en modelgemachtigde zich over buigt. Toch heeft niet elke merkengemachtigde de technische kennis om hier goede keuzes in te maken.

Te veel details betekenen een onnodige beperking van de beschermingsomvang. Te weinig details kunnen leiden tot een gebrek aan nieuwheid of onvoldoende eigen karakter. En houdt u daarbij dan wel rekening met techniek-exceptie? De modelwet schrijft voor dat een modelrecht niet geldig is voor uiterlijke productkenmerken, die uitsluitend bepaald worden door hun technische functie. Dit is technisch-juridisch specialistenwerk, waarvoor u bij een merkengemachtigde die alleen juridisch geschoold is, vaak niet goed terecht kunt.

Hoe leg ik een model slim vast?

Om tot een solide modelbescherming te kunnen komen, dient u een goed begrip te hebben van de techniek en welke rol die speelt in het ontwerp. Alleen dan kunnen we bepalen met welke set tekeningen en/of foto’s u een te beschermen ontwerp het best vastlegt.

Net als bij het opstellen van de claims van een octrooi, is het belangrijk om bij het vastleggen van een ontwerp goed na te denken over de manier waarop u dit doet. Wat er in de afbeeldingen wel, of juist niet te zien is, is uiteindelijk cruciaal voor uw rechten.

Het weergeven van details in een modelregistratie betekent dat u deze claimt en dat de bescherming daartoe is beperkt. Nadrukkelijk niet claimen, ook wel disclaimen, kan bijvoorbeeld door het weglaten van details of door ze in een tekening te stippelen. Dit kunnen we vervolgens combineren met een meervoudige modelregistratie, om zo tot een maximale beschermingsomvang te komen.

Zelf een model registreren of uitbesteden?

Laat u liever niet verleiden tot het zelf indienen van een modelregistratie, bijvoorbeeld bij het EUIPO voor een Gemeenschapsmodel. Dit lijkt makkelijk en goedkoop, maar als uw registratie onjuist is opgezet, is dit later niet meer te corrigeren.

Wanneer moet ik over registratie van mijn model nadenken?

U kunt niet vroeg genoeg beginnen met het nadenken over de bescherming van uw innovatie. Hoe eerder u over bescherming nadenkt - en dus ook over de concurrentie - hoe eerder er duidelijk wordt welke wijze van bescherming het aantrekkelijkst is.

Op welk moment dien ik een modelrecht in?

Wij raden aan om een model te registreren voordat u het openbaar maakt. In een aantal landen, waaronder die binnen de EU, is het mogelijk om dit nog na openbaarmaking te doen. U moet dan binnen twaalf maanden na die eerste openbaarmaking een modelrecht aanvragen. Die periode noemen we de grace period.

Omdat dit niet in alle landen geldt, raden wij beslist aan om uw modelrechten vast te leggen als de innovatie nog niet publiekelijk is.

Wat zijn de grootste valkuilen bij modelbescherming?

De grootste valkuilen bij modelbescherming zijn:

  • Tonen van te veel of juist te weinig details in de afbeeldingen.
  • Tonen van te veel of juist te weinig aanzichten in de afbeeldingen.
  • Discrepanties tussen afbeeldingen.
  • Indienen van meervoudige modellen voor te veel of te weinig varianten.
  • Niet aanvragen van modelbescherming vanwege de foutieve veronderstelling dat een ontwerp volledig technisch bepaald is.
  • Te ruime, te beperkte of verkeerde interpretatie van de beschermingsomvang van een modelrecht, bijvoorbeeld als gevolg van techniek-exceptie en/of tangwerking.
  • Zelf alles proberen te doen om kosten te besparen.
  • Een land als China niet meebeschermen omdat men aanneemt dat daar toch alles gekopieerd wordt en een modelrecht daar niet handhaafbaar tegen namakers zou zijn.
  • Te veel landen of regio’s willen proberen te beschermen.

Directe gevolgen van deze valkuilen kunnen zijn:

  • Verlies van maximale beschermingsomvang.
  • Verlies van nieuwheid en/of eigen karakter.

Ook kunnen er al snel onnodige extra kosten ontstaan of kunt u afbeeldingen verliezen.

Recente artikelen over modelrecht