In de Metro stond onlangs een artikel over een Nederlandse jonge vrouw die haar t-shirtontwerpen terugvond op Shein. Natuurlijk waren ze net wat anders. De print op de achterkant in plaats van de voorkant bijvoorbeeld. Toch was het overduidelijk dat de shirts op haar ontwerp waren gebaseerd. Nu ken ik de situatie niet goed genoeg om te zeggen dat ze dit had kunnen voorkomen, maar vooraf slim nadenken over strategisch inzetten van modelbescherming helpt al heel veel. In dit blog leg ik uit hoe je dit doet. Met alleen creatief zijn kom je er niet
Als je echt succesvol wilt ondernemen met creatieve ontwerpen dan is er meer nodig dan creativiteit. Je hebt een strategische aanpak nodig voor het beschermen van je intellectuele eigendom. Het hoort gewoon bij ondernemen, net als je administratie of marketing. Stel jezelf in ieder geval vooraf de vragen: welke ontwerpen zijn het belangrijkst voor mijn bedrijf, hoe bewijs ik later dat iets van mij is, wanneer registreer ik eventueel en wat is mijn plan als ik namaak tegenkom?
Drie opties om je productontwerp te beschermen
Heb je hierover nagedacht, dan is het tijd om te kiezen welke bescherming je kiest. Bij productontwerpen zijn hier drie manieren voor:
1. Auteursrecht
Zodra je iets maakt, heb je er vanzelf auteursrecht op. Dat is natuurlijk prettig, maar in de praktijk valt de beschermingsomvang tegen. Want wanneer is iets creatief genoeg voor auteursrecht? En hoe bewijs je dat jij de oorspronkelijke maker bent? Dat is lastig, bijvoorbeeld als de kopie net wat anders is.
2. Ongeregistreerd modelrecht
In Europa krijg je dit automatisch wanneer je een product op de markt brengt. Het is drie jaar geldig en kijkt naar de totaalindruk van je ontwerp. Toch moet je ook bij ongeregistreerd modelrecht kunnen aantonen dat de ander het niet zelf heeft bedacht, maar jou heeft gekopieerd. Er moet sprake zijn van ontlening, heet dat in vaktermen. Niet altijd makkelijk.
3. Geregistreerd modelrecht
Geregistreerd modelrecht is de krachtigste strategie als je jouw ontwerp wil beschermen. Wanneer je je ontwerp officieel registreert, laat je meteen zien: dit is van mij. Dat schrikt af. Daarbij ontvang je bovendien een registratienummer, waarmee voor iedereen is in te zien wat je hebt beschermt. De voorwaarde voor bescherming is een nieuw en eigen ontwerp. Word je daarmee gekopieerd? Dan is de overeenkomende totaalindruk voldoende en hoef je niet weer aan te tonen dat er daadwerkelijk sprake is van een kopie.
Geregistreerd modelrecht strategisch inzetten
Heb je een uniek, eigen ontwerp, maar ben je al op de markt? Bij een octrooi mag je product nog niet openbaar zijn wanneer je een octrooiaanvraag indient. Bij modelrecht mag dit wel. In Europa is er bijvoorbeeld een grace period van een jaar. Hoewel het de voorkeur heeft om eerder te registreren, is het dus nog niet te laat: na de openbaarmaking is er nog een heel jaar om dit te doen.
Ook hoef je nog niet direct te bepalen waar je bescherming wenst: na de eerste registratie heb je nog een half jaar de tijd om deze in andere landen vast te leggen. Dit biedt de kans om te zien of je ontwerp wel aanslaat.
Shein is niet onaantastbaar
Terug naar de vrouw die gedupeerd werd door Shein. Ik vermoed dat zij geen geregistreerd modelrecht heeft. Dat betekent niet dat ze niets kan doen, zoals ze in het artikel beweert. Ook grote partijen kun je prima wijzen op inbreuk. Sterker nog, er is een speciale pagina op de website van Shein om inbreuk te melden. Ook zij zitten namelijk niet te wachten op imagoschade door media-aandacht rondom inbreuk. Vaak is melden van kopiëren al genoeg om het betreffende artikel uit de verkoop te halen. Slechts een klein percentage van dit soortgeschillen eindigt in de rechtbank. Het meeste wordt gewoon via een briefwisseling of schikking opgelost. Ze hoeft dus niet met lege handen achter te blijven, maar met vooraf nadenken over haar aanpak had ze wel sterker kunnen staan.
Van creatief naar commercieel succesvol
Intellectueel eigendom is een belangrijk onderdeel van je bedrijfsstrategie. Het helpt je om van creatief naar commercieel succesvol te gaan. Er zijn verschillende opties, elk met eigen timing, nadelen en sterktes. Elk ontwerp is anders, dus ook de beste beschermingsaanpak verschilt per geval. De kunst zit erin om slim na te denken over welke optie wanneer het beste past bij jouw situatie. Wil je daar hulp bij, neem dan contact met me op. Ik denk graag met je mee!
