Intellectuele eigendomsrechten

Intellectuele eigendom is een breed begrip. De meeste mensen weten ongeveer wat hiermee bedoeld wordt, maar hoe zit het precies in elkaar? 

Na het lezen van deze pagina weet je wat er verstaan wordt onder de term 'het intellectuele eigendom', wat je kunt beschermen met intellectuele eigendomsrechten en hoe je dit in de praktijk toepast. Wat kun je zelf en waar heb je een professional voor nodig? Op welke kosten moet je rekenen?

Heb je na het lezen van deze informatie vragen? Aarzel niet om contact met ons op te nemen. Dat kan telefonisch, via de mail of via de chat rechtsonderin het scherm.    

Wat is het intellectuele eigendom?

Intellectuele eigendom is een voortbrengsel van de menselijke geest. Dat klinkt behoorlijk abstract, maar denk daarbij aan een idee, een product, een werkwijze, een vorm (bv een logo) of andere creatie. Deze uitingsvormen kun je beschermen via het intellectuele eigendomsrecht. Dit is een verzamelnaam voor de volgende rechten:

• Octrooirecht
• Merkenrecht
• Modellenrecht
• Kwekersrecht
• Auteursrecht
• Handelsnaamrecht
• Chipsrecht
• Databankenrecht

Intellectuele eigendomsrecht wordt afgekort met IE. De Engelse term is intellectual property en wordt afgekort met IP.

Als er op een uitvinding, productontwerp, merk, muziek, software, teksten of foto’s een intellectuele eigendomsrecht van toepassing is, dan mag alleen de eigenaar dit commercieel inzetten.

Veelal kunnen op een product of dienst meerdere intellectuele eigendomsrechten naast elkaar worden gevestigd. Zo kun je bijvoorbeeld een exclusief modelrecht hebben op de vormgeving van de behuizing van een 3D-printer, terwijl het merk geregistreerd is in het merkenregister en de werking van de printkop door een octrooi is beschermd.

Intellectuele eigendomsrecht

Intellectuele eigendomsrecht (IE recht) geeft de eigenaar ervan het exclusieve recht om de vinding of creatie:

• te maken;
• te gebruiken;
• in het verkeer te brengen;
• te verhuren;
• af te leveren of te verhandelen;
• commercieel aan te bieden;
• in te voeren;
• en/of in voorraad te hebben.

De eigenaar van het IE recht bepaalt dus wie het mag gebruiken. Dit is hij of zij zelf, maar dat kunnen ook andere partijen zijn als die een licentie op het recht afnemen van de eigenaar. Vanuit het intellectuele eigendomsrecht ontstaat er dus een (tijdelijke) monopoliepositie. Deze is inherent aan het IE recht en bedoeld om de investering die een ondernemer in een innovatie stopt, te kunnen terugverdienen.

Intellectuele eigendom vastleggen

De verschillende intellectuele eigendomsrechten komen verschillend tot stand. Voor de meeste rechten moet je zelf actie ondernemen en het intellectuele eigendom vastleggen, maar een aantal ontstaat vanzelf.

Ingeschreven rechten waarvoor je bescherming van het intellectuele eigendom aanvraagt:

• Octrooirecht
• Modelrecht
• Merkbescherming
• Kwekersrecht
• Chipsrecht

Niet ingeschreven rechten waarvoor je geen bescherming van het intellectuele eigendom aanvraagt. Deze rechten ontstaan dus automatisch zonder er zelf iets voor te hoeven doen.

• Auteursrecht
• Handelsnaamrecht
• Databankenrecht

Ingeschreven rechten

Octrooirecht

VAN TOEPASSING OP
Uitvindingen met een technisch karakter. Een octrooi kan worden gebruikt voor het beschermen van een oplossing voor een technisch probleem. Een octrooi kan gericht zijn op een product, een werkwijze, een chemische samenstelling of een gebruik.

TE VERKRIJGEN DOOR
Het indienen van een octrooiaanvraag. Dat is een juridisch document waarin een octrooigemachtigde de uitvinding, met behulp van tekst en doorgaans enkele afbeeldingen, uitlegt. De zogenaamde conclusies aan het einde van het document vatten de essentie van de uitvinding samen.

VEREISTEN
De twee belangrijkste criteria voor het verkrijgen van een octrooi zijn de nieuwheid en inventiviteit van de vinding. Nieuwheid houdt in dat de vinding nog nergens openbaar bekend is op het moment dat de octrooiaanvraag wordt ingediend. Inventiviteit houdt in dat de vinding voor een vakman niet voor de hand ligt.

DUUR BESCHERMING
Een octrooirecht kan onder betaling van instandhoudingstaksen maximaal 20 jaar geldig blijven. Dit is exclusief een eventueel prioriteitsjaar. Voor octrooien op geneesmiddelen is het mogelijk een langere beschermingsduur te verkrijgen. Lees dit blog van Thomas voor meer informatie over prioriteitsjaar en de geldigheidsduur van een octrooi.

INDICATIE BUDGET OCTROOIBESCHERMING
Afhankelijk van de complexiteit van de vinding ligt het benodigde budget voor het opstellen en indienen van een Nederlandse octrooiaanvraag door een octrooigemachtigde tussen de € 6.500,- en € 8.500,-. Dit is inclusief de verplichte indieningstaksen en een nieuwheidsonderzoek. Na een aantal jaar dienen instandhoudingstaksen betaald te worden. Uitbreiding van octrooirechten buiten Nederland vergt een budget dat afhankelijk is van de landen waar bescherming gewenst is en de strategie die gevolgd wordt om die bescherming te verkrijgen.

Modelbescherming

VAN TOEPASSING OP
Innovaties in productontwerp. Een modelregistratie kan gebruikt worden voor het beschermen van uiterlijke vormgeving van een gebruiksvoorwerp (2D of 3D).

TE VERKRIJGEN DOOR
Het indienen van een modelregistratie. Dit is een juridisch document waarin een modelgemachtigde het ontwerp, met behulp van tekeningen of foto’s, vastlegt. Net als bij het opstellen van de conclusies van een octrooi, is het belangrijk om bij het vastleggen van een ontwerp goed na te denken over de manier waarop we dit doen. Het weergeven van details in een modelregistratie betekent namelijk het claimen daarvan.

VEREISTEN
Het belangrijkste criterium voor het verkrijgen van een geldig modelrecht is het hebben van een ‘eigen karakter’ ten opzichte van reeds bekende modellen. In veel landen, en ook in de EU, moet de modelregistratie uiterlijk binnen twaalf maanden na de eerste openbaarmaking van je ontwerp hebben plaatsgevonden. Wij raden echter aan om het model vóór openbaarmaking te registreren.

DUUR BESCHERMING
Een modelregistratie is na betaling van instandhoudingstaksen maximaal 25 jaar geldig.

INDICATIE BUDGET MODELBESCHERMING
Het benodigde budget voor het opstellen en indienen van een enkelvoudige Europese modelregistratie, geldig in de 27 landen van de Europese Unie, bedraagt € 1.370,-. Dit is inclusief de verplichte indieningstaksen. Voor modelbescherming in andere landen hangt het budget sterk af van de landen die je kiest en de strategie die we volgen om die bescherming te verkrijgen.

Merkbescherming

VAN TOEPASSING OP
Onder andere woorden, logo’s, schrijfwijzen, verpakkingen, kleurcombinaties, geluiden of combinaties daarvan, die je gebruikt om de herkomst van producten of diensten te onderscheiden van die van de concurrent.

TE VERKRIJGEN DOOR
Registratie voor specifieke waren of diensten in het merkenregister.

VEREISTEN
Een nieuwe registratie mag geen verwarring bij de consument veroorzaken met eerder geregistreerde merken. Bovendien moet een merk onderscheidend en niet beschrijvend zijn voor de genoemde waren of diensten.

DUUR BESCHERMING
Een merkregistratie is tien jaar geldig en kan tegen betaling steeds met tien jaar worden verlengd.

INDICATIE BUDGET MERKBESCHERMING
Een merkregistratie in de Benelux vereist een budget van € 800,-. Voor merkregistratie in de 27 landen van de Europese Unie bedraagt dit € 1.750,-. Voor merkbescherming in andere landen hangt het benodigde budget sterk af van de landen die je kiest en de strategie die gevolgd wordt om die bescherming te verkrijgen.

Kwekersrecht

VAN TOEPASSING OP
Rassen die tot het plantenrijk behoren en paddenstoelen.

TE VERKRIJGEN DOOR
Het indienen van een kwekersrechtaanvraag. Bij de aanvraag stellen we teeltmateriaal van het ras ter beschikking aan de Raad voor het Kwekersrecht dat dit opslaat in een fysieke database.

VEREISTEN
De aanvraag moet voldoen aan nieuwheid, onderscheidbaarheid van alle algemene bekendstaande rassen, uniformiteit en bestendigheid. Nieuwheid en onderscheidbaarheid hebben betrekking op het type gewas, terwijl uniformiteit en bestendigheid meer betrekking hebben op de kwaliteit van het nieuwe ras.

DUUR BESCHERMING
Het kwekersrecht voor een ras is 25 jaar of 30 jaar geldig, afhankelijk van het soort ras.

INDICATIE BUDGET KWEKERSRECHT
Afhankelijk van het soort gewas (groente, landbouw, sier- en boomkwekerij, fruit, bosbouw).

Chipsrecht

VAN TOEPASSING OP
Het specifieke design of de topografie van (computer-)chips, halfgeleiders, halfgeleiderproducten of microprocessen.

TE VERKRIJGEN DOOR
Het indienen van een aanvraag, voorzien van een tekening van de topografie en een exemplaar van de halfgeleider.

VEREISTEN
Het ontwerp mag niet algemeen bekend zijn in de halfgeleiderindustrie, dus moet betrekking hebben op een nieuw ontwerp halfgeleider. Het moet een voortbrengsel zijn van een (eigen) intellectuele inspanning.

DUUR BESCHERMING
Het chipsrecht is tien of vijftien jaar geldig, afhankelijk van of er een depot of eerste gebruik is geweest.

INDICATIE BUDGET CHIPSRECHT
Het aanvragen van een chipsrecht kost eenmalig € 79,- aan officiële taksen. Dit is exclusief de begeleiding van een adviseur, zoals een octrooigemachtigde.

Niet ingeschreven rechten

Naast bescherming door middel van een registratie kun je, onder omstandigheden, ook een beroep doen op niet ingeschreven rechten, zoals het auteursrecht, handelsnaamrecht en Databankenrecht.

Auteursrecht

VAN TOEPASSING OP
Werken van letterkunde, wetenschap, programmeercode van software, vormgeving van industriële producten, designproducten of kunst.

TE VERKRIJGEN DOOR
Het creëren van het werk. Het schrijven van een tekst of het creëren van een product brengt automatisch een auteursrecht met zich mee.

VEREISTEN
De inbreng van de maker moet terug te vinden zijn in het product. Het gaat om de creatieve inbreng van de maker.

DUUR BESCHERMING
In de meeste landen tot 70 jaar na het overlijden van de auteur. Als het auteursrecht bij een rechtspersoon rust dan is het werk tot 50 jaar na het openbaren ervan beschermd.

INDICATIE BUDGET AUTEURSRECHT
Voor het verkrijgen van auteursrecht zijn naast het creëren van het werk geen extra handelingen nodig. Om later een bewijsmiddel te hebben ter onderbouwing van een aanspraak op auteursrecht, kan wel een zogenaamd I-depot worden gedeponeerd. Het hiervoor benodigde budget ligt rond de € 100,-.

Handelsnaambescherming

VAN TOEPASSING OP
Namen voor een onderneming.

TE VERKRIJGEN DOOR
Gebruik van je handelsnaam. De bescherming strekt zich uit tot het gebied waar je handelsnaam bekend is. Dit kan lokaal zijn, bijvoorbeeld in een specifiek dorp of een bepaalde streek, maar ook in heel Nederland. Het is in veel gevallen aan te raden om een handelsnaam als merk te laten beschermen. Merkbescherming strekt zich direct uit tot de Benelux of de EU, terwijl handelsnaambescherming zich vaak maar geleidelijk uitbreidt. In de tussentijd staat het derden vrij om je handelsnaam te gebruiken of te registreren in die gebieden waar je nog niet actief bent. Dit kan uitbreiding van de onderneming in de weg staan.

VEREISTEN
Een handelsnaam mag niet conflicteren met oudere handelsnamen of merken. Bovendien mag een handelsnaam niet misleidend zijn.

DUUR BESCHERMING
De handelsnaamrechten bestaan zolang een onderneming de naam gebruikt.

INDICATIE BUDGET HANDELSNAAMBESCHERMING
Geen, tenzij je ervoor kiest om de handelsnaam als merk te registreren.

Databankenrecht

VAN TOEPASSING OP
Data of gegevens die in een databank staan. Het recht geeft een beperkte bescherming aan de maker van generieke databanken, waar die geen beroep op het auteursrecht kan doen. De structuur van de databank is beschermd via het auteursrecht.

TE VERKRIJGEN DOOR
Het aanmaken van een databank, al dan niet elektronisch.

VEREISTEN
De gegevens moeten systematisch geordend zijn en kunnen onafhankelijk van elkaar geraadpleegd worden. Daarnaast moet er een substantiële investering gedaan zijn bij de ontwikkeling van de databank.

DUUR BESCHERMING
Tot vijftien jaar na het aanmaken van de databank. Als er zowel kwantitatief als kwalitatief veel verandert, gaat de vijftien jaar opnieuw in.

INDICATIE BUDGET DATABANKENRECHT
Geen

Kosten intellectuele eigendom vastleggen

Sommige vormen van intellectuele eigendomsrecht worden automatisch toegekend. Hier hoef je niets voor te doen en niets voor te betalen. Voorbeelden hiervan zijn het auteursrecht, het handelsnaamrecht en databankenrecht.

Voor het vastleggen van een merk-, model-, octrooi- of kwekersrecht kun je denken aan de volgende kosten:

Kosten vastleggen van een merk

Vanaf € 600,-.

Kosten vastleggen van een Modelrecht

Enkelvoudige Europese modelregistratie in 27 landen, € 1.370,- incl. eerste 5 jaar bescherming, incl. advieskosten van een modelgemachtigde. Voor elke extra model betaalt je € 670,-.

Ga voor meer informatie over modelrecht naar deze pagina.

Kosten vastleggen van een Nederlands octrooi:

 

Ga voor meer informatie naar deze pagina.

Kosten vastleggen kwekersrecht

Dit is afhankelijk van het soort gewas (groente, landbouw, sier- en boomkwekerij, fruit, bosbouw).

Het intellectuele eigendom overdragen

Intellectuele eigendomsrechten zijn overdraagbaar. Als je de rechten wilt overdragen, dan moet dit bij akte worden geregeld tussen beide partijen. Het is doorgaans optioneel om de overdracht te registreren in de desbetreffende registers, zoals het EUIPO en  het EPO register. Het is aan te raden om ook derde partijen daarvan in te lichten.

Je octrooi-, model-, of merkengemachtigde kan de overdracht voor je verzorgen.

Het intellectuele eigendom checken

Als je een product of dienst in de markt wilt zetten, is het belangrijk om te weten of hier intellectuele eigendomsrechten op rusten. Zo voorkomt je dat je inbreuk maakt. Hoe kun je dit nagaan?

1. Check op octrooirecht
   In de octrooidatabase Espacenet of Google Patents kun je zoeken of er octrooirechten zijn gevestigd op een product of werkwijze.
2. Check op modelrecht en merkrecht
   In de database EUIPO kun je zoeken naar de reeds vastgelegde modellen en merken in de EU.
3. Check op handelsnaam
   In het Handelsregister van de Kamer van Koophandel kun je zoeken naar bestaande handelsnamen in een bepaald geografisch gebied.
4. Check op kwekersrecht
   In het Nederlands Rassenregister kun je zoeken op naam, soort of datum van vastgelegde kwekersrechten.

Uiteraard kan je gemachtigde je hierbij helpen, bijvoorbeeld met een Freedom to Operate-studie. Hiermee krijg je inzicht in de octrooirechten van derden zijn, die jouw handelen in de weg kunnen zitten.

Intellectuele eigendom advocaat

Vaak worden onze octrooi- en modelgemachtigden aangesproken als intellectuele eigendom advocaat. Dat is niet zo gek, want een octrooi- en modelgemachtigde houdt zich ook bezig met de juridische aspecten van het beschermen van het intellectuele eigendom. Ook voeren octrooi- en modelgemachtigden rechtszaken, als het gaat om geschillen op het gebied van intellectuele eigendomsrechten. Echter, in ons vakgebied voeren wij de term ‘gemachtigde’ in plaats van ‘advocaat’.

Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom

Het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom – ook wel het BOIP – is de officiële instantie die merken en modellen registreert en ideeën via een I-depot vastlegt in de Benelux. Denk bij het vastleggen van merken aan de naam van je bedrijf of product, of het logo daarvan. Het vastleggen van het modelrecht kan op het design van je product. Wil je meer weten over het vastleggen van een modelrecht, bezoek dan deze pagina.

Naast het BOIP is er ook nog het EUIPO, het European Union Intellectual Property Office. Hier leggen we merken of modellen vast voor de gehele EU. Het vastleggen van deze rechten voor alleen Nederland is niet mogelijk.