Vervoermiddelen in de waterstof niet altijd beschermd door een octrooi

Waterstof is een uitstekende energiedrager voor zware vervoermiddelen. Er wordt dan ook volop geïnnoveerd op dit gebied. Denk aan waterstoftoepassingen voor schepen, vrachtwagens en zelfs vliegtuigen. Vaak worden deze vindingen beschermd met een octrooi. Een verstandige stap, maar wel een om goed te doordenken. Het octrooirecht kent namelijk uitzonderingen voor voertuigen. Dit heeft impact op de beschermingsstrategie, met name op de landenkeuze.

Concreet betekent deze uitzondering dat een Nederlands octrooi niet van toepassing is als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

•    De geoctrooieerde vinding hoort bij de constructie of de aandrijving van het vervoermiddel.
•    Het vervoermiddel komt uit een ander land dan Nederland en staat daar geregistreerd (denk aan een kenteken of vlag).
•    Het vervoermiddel is tijdelijk of toevallig in Nederland.

Ter illustratie: een schip uit Duitsland vaart op waterstof en vervoert goederen tussen Duitsland en Nederland. Stel dat de brandstofcel van dit schip in Nederland is geoctrooieerd. Er is dan geen sprake van inbreuk door dit Duitse schip, want het voldoet aan de drie voorwaarden. Het schip valt dus onder de uitzondering.

Waarom?

1. De brandstofcel hoort bij de aandrijving, want zonder kan het schip niet varen.
2. Het schip vaart onder de Duitse vlag
3. Het schip is slechts tijdelijk hier.

Met enkel een Nederlands octrooi kun je dit schip niet aanpakken voor inbreuk.

Uit 1883 maar nog steeds actueel

Een korte geschiedenisles om te snappen waar deze uitzonderingen vandaan komen. We gaan terug naar het Unieverdrag van Parijs uit 1883. Men wilde toen voorkomen dat voertuigen (met name schepen) die geoctrooieerde technologieën gebruiken, onbruikbaar werden door octrooien in verschillende landen. Een schip moet van land naar land kunnen varen, zonder het risico dat het ergens aan de ketting wordt gelegd, omdat bijvoorbeeld de motor geoctrooieerd is. Dat zou internationale handel beperken. Daarom zijn uitzonderingen vastgelegd in het Nederlands octrooirecht, maar ook in landen om ons heen. Toen ging dat misschien om innovatieve zeilen of stoommachines. Nu gaat het om bijvoorbeeld brandstofcellen en vulnippels. 

Denk strategisch na

Wat kunt u dan wel doen om uw vinding te beschermen? Dat vergt wat strategisch nadenken over waar uw producten gemaakt of geregistreerd worden. Wilt u een octrooi op de aandrijftechnologie van waterstofvoertuigen, dan kan het verstandig zijn om een octrooiaanvraag in te dienen in de landen waar de productie van die voertuigen plaatsvindt en/of waar de gebruikers van die voertuigen zijn gevestigd.

In bovenstaand voorbeeld kun je met een Duits octrooi het schip wel aanpakken. Het schip vaart immers onder Duitse vlag en valt daardoor in Duitsland niet onder de uitzondering

Grijs gebied

De regels uit 1883 waren duidelijk nog niet bedacht met het oog op waterstoftechnologie en voldoen lang niet in alle situaties. Wat bijvoorbeeld te doen met een waterstoftanker met twee tanks? Eén voor de eigen brandstofcel en één voor het vervoeren van waterstof. Hierbij valt de eerste tank onder de uitzondering. Het gaat namelijk om de aandrijving. Maar dat geldt niet voor de tweede tank. Maakt dan één van beide tanks inbreuk op het octrooi op de tank? Nog interessanter wordt het als de waterstoftanker een grote tank heeft waar hij zelf een beetje uit gebruikt. De rest vervoert hij. Is er dan nog sprake van inbreuk?

Wie denkt met slimme trucs gebruik te kunnen maken van de uitzondering komt van een koude kermis thuis. Rechters kijken altijd naar redelijkheid en billijkheid. Een bedrijf dat alleen op papier in Duitsland bestaat, maar volledig in Nederland opereert zullen ze bijvoorbeeld niet zomaar door de vingers zien.

Advies aan innovators in de waterstofindustrie

Mijn advies wanneer u innoveert op het gebied van vervoermiddelen in de waterstofindustrie: reken u niet direct rijk met een Nederlands octrooi voor technologie die te maken heeft met het bewegen van het vervoermiddel zelf. Bijvoorbeeld op de brandstofcel, opslagtanks, vulnippels of interne pompen en compressors. Vooral voor voertuigen die internationale grenzen oversteken is het goed om te kijken waar ze worden geproduceerd en onder welke vlag of kenteken ze varen, rijden of vliegen. Bespreek het met een expert. Een octrooigemachtigde kan u precies vertellen wat voor uw innovatie een slimme zet is.