Er zijn veel manieren om uw Intellectuele Eigendom te beschermen. Op technische uitvindingen kunt u een octrooi aanvragen. Creatieve uitspattingen kunnen door het auteursrecht of het modelrecht worden beschermd. En het geheimhouden van uw vinding kan ook een interessante optie zijn.
In sommige situaties is geen enkele beschermingsvorm mogelijk. Bijvoorbeeld doordat de vinding niet nieuw en inventief is.
Betekent dit dat een concurrent bij afwezigheid van een beschermingsvorm, of na afloop ervan, zomaar klakkeloos uw product mag kopiëren en in Nederland op de markt mag brengen?
Het antwoord is: niet per sé. Dat komt door het principe van slaafse nabootsing.
Uiterlijke
Onder bepaalde omstandigheden kunt u namaak van uw product laten verbieden als de maker ervan andere ontwerpkeuzes had kunnen maken, zonder daarbij afbreuk te doen aan de (technische) werking of betrouwbaarheid ervan.
Dit betekent dat andere kenmerken, die bijvoorbeeld alleen relevant zijn voor het design van het product en waarvoor veel alternatieven mogelijk zijn, niet zomaar mogen worden gekopieerd. De ‘slaafse nabootsingsleer’ biedt dus feitelijk bescherming voor het uiterlijk van producten en niet zozeer voor de technische werking ervan.
Voorwaarde is dat uw product een eigen positie heeft in de markt, en dat het nabootsende product door de gelijkenis in de markt gevaar voor verwarring creëert over de herkomst ervan. Slaafse nabootsing biedt dus bescherming tegen nodeloze verwarring.
Het hoeft niet uitsluitend te gaan over vormgevingskenmerken. Het ook gaan om het kopiëren van een (flink) aantal technische kenmerken van een product, zolang wordt voldaan aan:
- Een product met een eigen, onderscheiden positie op de markt,
- Er moet ruimte zijn om af te wijken zonder afbreuk te doen aan het product,
- Gevaar voor verwarring in de markt.
Slaafse nabootsing is een vorm van onrechtmatige daad en is in de grond gebaseerd op het idee dat we niet willen dat iemand parasiteert op het onderscheidende product van iemand anders door dit product vrijwel één op één na te maken. Maak maar je eigen product.
Voorbeeld
Stel: u bent fietsfabrikant en u heeft twintig jaar lang octrooibescherming gehad op het technische effect dat plaatvormige fietswielen hebben op de aerodynamica van de fiets. Om uw wielen goed in de markt te zetten, schilderde u een spiraalpatroon op de wielen. Zo sprongen ze op televisie, tijdens de Tour de France, direct in het oog.
Na afloop van het octrooi kwam de techniek vrij en werd het voor iedereen toegestaan om dichte wielen te produceren met dezelfde technische voordelen. Echter, kunt u dankzij het concept van slaafse nabootsing, mogelijk nog wel voorkomen dat uw concurrent het spiraalpatroon op z’n wielen schildert. Dit patroon heeft immers geen technische functie en speelt geen rol in de betrouwbaarheid van het wiel.
Zodoende hebben uw “spiraalwielen” mogelijk toch nog een beschermde positie in de markt. Let wel: meestal gaat slaafse nabootsing om een combinatie van gekopieerde kenmerken, en niet om één kenmerk. Hoe meer kenmerken er worden overgenomen, hoe groter de kans op verwarring en hoe sterker uw zaak.
Buitenland
Let wel op. De slaafse nabootsingsleer is volledig gebaseerd op de in Nederland geldende rechtspraak. Als uw product in het buitenland wordt gekopieerd, kan een rechter in dat land een ander oordeel geven dan die in Nederland.
Daarnaast is er geen artikel in de wet waarin slaafse nabootsing is geregeld. U zal de rechter dus moeten overtuigen op basis van jurisprudentie. Dit maakt het soms lastig. Bovendien staat vrijheid van mededingen in de internationale handel hoog in het vaandel. Dit beperken kan als ongewenst ervaren worden.
Mijn advies is daarom: probeer uw Intellectuele Eigendom altijd eerst te beschermen door middel van een vastgelegd recht zoals een octrooi of model. Is dit niet haalbaar, of uw bescherming verlopen, dan kunt u zich eventueel beroepen op slaafse nabootsing.
